Ministerstwo Finansów wydało objaśnienia dotyczące obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności. Przypomniano w nich, że mechanizm ten może być stosowany wyłącznie w odniesieniu do transakcji pomiędzy przedsiębiorcami (model B2B) i w związku z zapłatą za faktury, na których wykazano kwotę VAT. Zwrócono również uwagę, że formuła split payment wciąż (fakultatywna instytucja podzielonej płatności obowiązuje od 1 lipca 2018 r.) nie może być zastosowana przy innych niż przelew formach rozliczeń bezgotówkowych, np. płatności kartami płatniczymi, przekazach czy wekslach. Ale to nie wszystko.
W liczących 23 strony objaśnieniach poruszono zagadnienia związane między innymi z zakresem stosowania split payment, oznaczaniem faktur, płatnościami zbiorczymi, zaliczkami, zależnościami pomiędzy obligatoryjnym mechanizmem podzielonej płatności a faktoringiem i wierzytelnościami, wpływem MPP na koszty uzyskania przychodu oraz przepisami przejściowymi. Wśród nich znalazło się kilka tematów, które w ostatnich tygodniach budziły duże zainteresowanie dealerów.
Zakres stosowania
Ministerstwo wyjaśniło m.in. że w przypadku, gdy faktura o wartości powyżej 15 tys. zł brutto zawiera chociaż jedną pozycję objętą załącznikiem nr 15, wówczas obowiązek zastosowania mechanizmu podzielonej płatności będzie dotyczył kwoty podatku VAT z tej konkretnej pozycji (objętej załącznikiem nr 15). Jeśli podatek VAT z tej pozycji wynosi np. 690 zł, to właśnie taką kwotę będzie należało przelać na rachunek VAT kontrahenta. Resort zaznaczył jednak, że nabywca będzie miał możliwość uregulowania w formule split payment całej należności z takiej faktury.
Część pytań dealerów dotyczyła transakcji na kwoty powyżej 15 tys. zł brutto, rozliczanych więcej niż jedną fakturą (gdzie wartość pojedynczej faktury nie przekracza powyższej kwoty). Ministerstwo wyjaśniło (na przykładzie firmy świadczącej usługi budowlane, rozliczającej kolejne etapy robót odrębnymi dokumentami sprzedaży), że w takiej sytuacji obowiązkowy mechanizm podzielonej nie ma zastosowania (wykorzystanie split paymentu będzie konieczne, gdy wspomniany próg kwotowy przekroczy pojedyncza faktura). Warto jednak pamiętać, że przepisy dotyczące VAT przewidują, że jedna dostawa powinna być dokumentowana jedną fakturą. Sztuczne dzielenie sprzedaży i próba dokumentowania więcej niż jedną fakturą jednej transakcji (np. zlecenia serwisowego) może być ryzykowne.
Oznaczenie faktury
W objaśnieniach wydanych przez Ministerstwo znalazło się przypomnienie, że brak umieszczenia na fakturze oznaczenia „mechanizm podzielonej płatności” wiąże się z nałożeniem na wystawiającego taki dokument sankcji w wysokości 30 proc. kwoty podatku wykazanego na fakturze. W przypadku, gdy faktura objęta obowiązkowym split paymentem będzie zawierała tylko jedną pozycję z załącznika nr 15 (np. na kwotę 2000 zł netto + 460 zł VAT), sankcja będzie naliczana od kwoty 460 zł.
Jeżeli na fakturze zabraknie oznaczenia „MPP” (mimo takiego obowiązku) dokument należy skorygować (np. za pomocą noty korygującej). Co istotne, brak prawidłowego oznaczenia faktury przez wystawiającego nie zwalnia nabywcy z obowiązku jej opłacenia z zastosowaniem instytucji split payment. „Nabywca musi weryfikować przedmiot i wartość transakcji, bowiem to on inicjuje płatność i odpowiada za wybór formy płatności” – objaśnia resort.
Jednocześnie Ministerstwo poinformowało, że jeżeli płatność – mimo istnienia obowiązku zapłaty z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności – została dokonana w inny sposób, nabywca nie zaliczy takiego wydatku do kosztów uzyskania przychodów. Podkreślono jednak, że taka sytuacja będzie miała zastosowanie tylko wtedy, gdy wystawiona faktura posiadała oznaczenie „MPP”, a mimo tego nie została uregulowana w formule split payment.
W opublikowanym dokumencie znajduje się również wyjaśnienie, że umieszczenie na fakturze adnotacji „MPP” nie jest w żaden sposób sankcjonowane w sytuacjach, gdy w rzeczywistości nie ma takiego obowiązku. Gdy więc nabywca otrzyma taką fakturę, nie ma obowiązku jej regulowania z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności. Podkreślono również, że jakiekolwiek uzgodnienia pomiędzy dostawcą a nabywcą, które miałyby wyłączyć stosowanie mechanizmu podzielonej płatności (tam, gdzie jest on obligatoryjny) będą nieważne.
Sankcje
Funkcjonowanie obligatoryjnego mechanizmu podzielonej płatności zostało zabezpieczone sankcją w wysokości 30 proc. kwoty podatku VAT na nabyte towary lub usługi, które powinny zostać objęte MPP. Ministerstwo przyznało jednak, że nabywca uniknie odpowiedzialności, jeśli mimo uregulowania faktury z pominięciem split payment kontrahent rozliczy całą kwotę podatku wynikającą z takiej faktury.
Kiedy nie obowiązuje mechanizm podzielonej płatności?
Dealerskie działy księgowości powinna zainteresować część objaśnień dotycząca płatności, wobec których obligatoryjny split payment nie ma zastosowania. Tak dzieje się w przypadku relacji prawnych o szczególnym charakterze, m.in. płatności na rzecz komornika lub organu egzekucyjnego wierzytelności. Środki przekazywane tym podmiotom nie stanowią zapłaty za towar lub usługi. „Podobna sytuacja zachodzi w odniesieniu do płatności dokonywanych przez ubezpieczycieli na rzecz podmiotów trzecich likwidujących szkody, kiedy to zapłata stanowi realizację odpowiedzialności odszkodowawczej wobec ubezpieczonych/uposażonych. W tego typu sytuacjach zazwyczaj dochodzi do cesji prawa do wypłaty odszkodowania na rzecz podmiotu likwidującego szkodę, np. warsztat samochodowy” – czytamy w objaśnieniach.
Ministerstwo wypowiedziało się również na temat zasad stosowania mechanizmu podzielonej płatności przy potrąceniach wierzytelności. Jeżeli nawet potrąceniem objęte są towary z załącznika nr 15, a wartość faktury przekracza 15 tys. zł brutto, to jeśli należność zostanie uregulowana w drodze potrącenia, nie trzeba stosować obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności. Resort zastrzegł jednak, że obecnie nie ma możliwości uznania kompensat wielostronnych za dopełnienie obowiązków związanych z obowiązkowym MPP. Dodatkowo, gdyby po dokonaniu wzajemnego potrącenia pozostała kwota do zapłaty, należy uregulować ją zgodnie z założeniami obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności.
W objaśnieniach możemy przeczytać, że dokonanie zapłaty na rachunek VAT w walutach obcych nie jest możliwe. Zmiana waluty nie zwalnia jednak z obowiązku stosowania obligatoryjnego split paymentu. Ministerstwo wyjaśniło, że przy transakcji w walucie obcej należy dokonać dwóch przelewów: kwotę odpowiadającą podatkowi VAT należy przelać na rachunek VAT (w złotówkach), a kwotę netto należy opłacić odrębnym przelewem lub rozliczyć w inny sposób.
Płatności zbiorcze i zaliczki
Resort finansów wypowiedział się również w zakresie możliwości stosowania płatności zbiorczych w formule split payment. Zwrócono uwagę, że gdy nabywca zdecyduje się dokonać płatności zbiorczej jednym komunikatem przelewu, wówczas jest zobowiązany do zapłaty – w ramach pojedynczego komunikatu – wszystkich faktur wystawionych przez wystawcę w danym okresie – bez względu na to, czy wszystkie te faktury podlegają obowiązkowemu mechanizmowi podzielonej płatności.
Z kolei w kontekście zaliczek Ministerstwo przypomniało, że o tym, czy powstaje obowiązek zapłaty w mechanizmie podzielonej płatności decydują zasady ogólne, a więc wartość brutto faktury oraz fakt umieszczenia danego towaru lub usługi w wykazie z załącznika numer 15.
Przepisy przejściowe
Duże zainteresowanie dealerów budziła właściwa ścieżka postępowania w przypadku dostaw towarów i usług objętych obowiązkowym MPP, które miały miejsce jeszcze przed 1 listopada 2019 r, a których skutki wystąpiły po wejściu w życie przepisów dotyczących obligatoryjnej formuły split payment. „Do dostaw dokonanych przed dniem 1 listopada 2019 r., dotychczasowe [„stare”- przyp. DAP] przepisy znajdą zastosowanie, jeśli po dniu 31 października 2019 r. powstanie obowiązek podatkowy, lub została wystawiona faktura. Obligatoryjny mechanizm podzielonej płatności znajduje natomiast zastosowanie, gdy po 31 października 2019 r. nastąpi dokonanie towaru lub świadczenie usługi, powstanie obowiązku podatkowego oraz wystawienie faktury. Dotychczasowe regulacje mają również zastosowanie w sytuacji, gdy dostawa została dokonana po 31 października, ale faktura została wystawiona przed 1 listopada 2019 r.” – czytamy.
